1899
Fuerzas Armadas
Articulación territorial
La guerra contra Estados Unidos supuso la pérdida de las tres últimas colonias del otrora cuarto mayor imperio de la historia: Cuba, Puerto Rico y Filipinas. Los batallones expedicionarios fueron repatriados y el ejército de ultramar disuelto. Como consecuencia, todo el Ejército español se encontraba en 1899 acantonado en la metrópoli por primera vez desde el descubrimiento de América.
La reorganización emprendida el 31 de mayo de ese año articuló la península en ocho regiones, segregándole a la RM 7 las provincias gallegas. Los intensos debates y el tiempo desperdiciado desde la Ley de 1878 se demostraron estériles, pues se decidió suprimir todos los cuerpos de ejército para evitar que unos tuvieran cuatro divisiones y otros solo una, en función de su potencial demográfico o estratégico. Los cuerpos volverían a constituirse ad hoc en caso de guerra.
A fin de facilitar su identificación, las divisiones pasaron a numerarse de forma correlativa, no así las brigadas. La infantería ligera contaba con quince batallones de cazadores: tres de ellos agrupados en la Media Brigada de Gibraltar y el resto, en dos brigadas subordinadas a las divisiones 3 y 9. La División de Caballería se articuló en una brigada de húsares y otra de lanceros. Los restantes regimientos de este instituto se repartieron entre tres brigadas, reuniéndose en la de Barcelona los tres de dragones.
REGIÓN | GUARNICIÓN | DIVISIÓN | GUARNICIÓN | BRIGADA | GUARNICIÓN |
---|---|---|---|---|---|
RM 1 | Madrid | DI 1 | Madrid | BRIL 1/1 | Madrid |
BRIL 2/1 | |||||
DI 2 | BRIL 1/2 | ||||
BRIL 2/2 | Leganés | ||||
DI 3 | Badajoz | BRIL 1/3 | Badajoz | ||
BRICZ 2/3 | Madrid | ||||
DC | Madrid | BRLN | |||
BRHS | Alcalá | ||||
RM 2 | Sevilla | DI 4 | Cádiz | BRIL 1/4 | Sevilla |
BRIL 2/4 | Cádiz | ||||
DI 5 | Granada | BRIL 1/5 | Granada | ||
BRIL 2/5 | Málaga | ||||
BRC 1 | Jerez | ||||
MBRCZ GIB | Algeciras | ||||
RM 3 | Valencia | DI 6 | Valencia | BRIL 1/6 | Valencia |
BRIL 2/6 | Castellón | ||||
DI 7 | Cartagena | BRIL 1/7 | Cartagena | ||
BRIL 2/7 | Alicante | ||||
RM 4 | Barcelona | DI 8 | Gerona | BRIL 1/8 | Gerona |
BRIL 2/8 | Barcelona | ||||
DI 9 | Tarragona | BRIL 1/9 | Tarragona | ||
BRICZ 2/9 | Lérida | ||||
BRC 2 | Barcelona | ||||
RM 5 | Zaragoza | DI 10 | Zaragoza | BRIL 1/10 | Zaragoza |
BRIL 2/10 | |||||
RM 6 | Burgos | DI 11 | Pamplona | BRIL 1/11 | Pamplona |
BRIL 2/11 | Logroño | ||||
DI 12 | Vitoria | BRIL 1/12 | San Sebastián | ||
BRIL 2/12 | Vitoria | ||||
DI 13 | Bilbao | BRIL 1/13 | Burgos | ||
BRIL 2/13 | Bilbao | ||||
BRC 3 | Burgos | ||||
RM 7 | Valladolid | DI 14 | León | BRIL 1/14 | Valladolid |
BRIL 2/14 | Oviedo | ||||
BRC 4 | Valladolid | ||||
RM 8 | Coruña | DI 15 | Coruña | BRIL 1/15 | Coruña |
BRIL 2/15 | Lugo | ||||
CAPGEBAL | Palma | GOBMIL PM | Palma | ||
GOBMIL MEN | Mahón | ||||
CAPGECAN | Santa Cruz | GOBMIL TF | Santa Cruz | ||
GOBMIL LP | Las Palmas | ||||
COMGE CEU | Ceuta | ||||
COMGE MEL | Melilla |
Corona
OFICIO | DESTINO | NOMBRE | FECHA | FM | FI |
---|---|---|---|---|---|
Reina regente | España | María Cristina de Habsburgo-Lorena, archiduquesa de Austria | >> |
Guardia Real
UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | FECHA | DESTINO | REF |
---|---|---|---|---|---|---|
UIE-1875-01 | Cuerpo de Alabarderos | 22/02/1875 | >> | Corte | ||
ECE-1875-01 | Escolta Real | 19/04/1875 | >> | Corte |
Ejército de España
Infantería de línea
El Regimiento Luzón 54 cambia su denominación por la de Isabel la Católica. Como sus nombres estaban duplicados en los archipiélagos, los regimientos peninsulares Baleares 41 y Canarias 42 toman los de Gravelinas y Ceriñola. Los destinados en África toman el nombre de la plaza respectiva.
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
RM 1 | DI 1 | BRI 1 | RIE-1824-01 | Rey | 1 | 1640 | Madrid |
RIE-1847-22 | León | 38 | 20/01/1694 | Madrid | |||
BRI 2 | RIE-1877-03 | Canarias >> Ceriñola | 42 | 27/07/1877 | Madrid | ||
RIE-1877-13 | Wad Ras | 50 | 27/07/1877 | Madrid | |||
DI 2 | BRI 1 | RIE-1824-05 | Saboya | 6 | 30/03/1633 | Madrid | |
RIE-1825-02 | San Fernando | 11 | 15/06/1811 | Madrid | |||
BRI 2 | RIE-1841-03 | Asturias | 31 | 1704 | Alcalá | ||
RIE-1883-01 | Covadonga | 40 | 27/07/1877 | Leganés | |||
DI 3 | BR 1 | RIE-1828-05 | Castilla | 16 | 01/06/1791 | Badajoz | |
RIE-1877-02 | Baleares >> Gravelinas | 41 | 27/07/1877 | Badajoz | |||
RM 2 | DI 4 | BRI 1 | RIE-1824-08 | Soria | 9 | 1509 | Sevilla |
RIE-1847-18 | Granada | 34 | 22/04/1657 | Sevilla | |||
BRI 2 | RIE-1877-10 | Pavía | 48 | 27/07/1877 | Cádiz | ||
RIE-1877-20 | Álava | 56 | 27/07/1877 | Cádiz | |||
DI 5 | BRI 1 | RIE-1824-02 | Reina | 2 | 23/05/1808 | Algeciras >> Córdoba | |
RIE-1854-02 | Córdoba | 10 | 27/02/1566 | Granada | |||
BRI 2 | RIE-1828-04 | Extremadura | 15 | 1667 | Málaga | ||
RIE-1828-06 | Borbón | 17 | 10/02/1796 | Málaga | |||
RM 3 | DI 6 | BRI 1 | RIE-1828-02 | Mallorca | 13 | 13/051662 | Valencia |
RIE-1824-09 | Guadalajara | 20 | 22/01/1657 | Valencia | |||
BRI 2 | RIE-1877-07 | Tetuán | 45 | 27/07/1877 | Valencia >> Chinchilla | ||
RIE-1877-11 | Otumba | 49 | 27/07/1877 | Castellón | |||
DI 7 | BRI 1 | RIE-1847-17 | Sevilla | 33 | 21/02/1658 | Cartagena | |
RIE-1877-08 | España | 46 | 27/07/1877 | Cartagena >> Murcia | |||
BRI 2 | RIE-1833-01 | Princesa | 4 | 19/12/1765 | Alicante | ||
RIE-1877-14 | Vizcaya | 51 | 27/07/1877 | Valencia | |||
RM 4 | DI 8 | BRI 1 | RIE-1877-09 | San Quintín | 47 | 27/07/1877 | Barcelona >> Gerona |
RIE-1877-19 | Asia | 55 | 27/07/1877 | Barcelona >> Figueras | |||
BRI 2 | RIE-1825-03 | Navarra | 25 | 21/07/1705 | Tarragona >> Barcelona | ||
RIE-1826-01 | Albuera | 26 | 26/03/1803 | Tarragona >> Barcelona | |||
DI 9 | BRI 1 | RIE-1828-07 | Almansa | 18 | 09/07/1709 | Lérida >> Tortosa | |
RIE-1837-01 | Luchana | 28 | 02/07/1836 | Lérida >> Tarragona | |||
RM 5 | DI 10 | BRI 1 | RIE-1824-04 | Infante | 5 | 22/05/1808 | Zaragoza |
RIE-1824-10 | Aragón | 21 | 06/07/1711 | Figueras >> Zaragoza | |||
BRI 2 | RIE-1842-01 | Galicia | 19 | 01/10/1842 | Zaragoza >> Teruel | ||
RIE-1824-11 | Gerona | 22 | 05/11/1792 | Zaragoza | |||
RM 6 | DI 11 | BRI 1 | RIE-1828-03 | América | 14 | 01/08/1764 | Pamplona |
RIE-1841-01 | Constitución | 29 | 15/04/1812 | Pamplona | |||
BRI 2 | RIE-1866-01 | Bailén | 24 | 14/09/1808 | Logroño | ||
RIE-1847-23 | Cantabria | 39 | 27/03/1703 | Pamplona | |||
DI 12 | BRI 1 | RIE-1824-06 | Sicilia | 7 | 23/10/1535 | Orduña >> San Sebastián | |
RIE-1824-12 | Valencia | 23 | 1658 | San Sebastián | |||
BRI 2 | RIE-1854-01 | Cuenca | 27 | 23/04/1633 | Alcalá >> Vitoria | ||
RIE-1877-17 | Guipúzcoa | 53 | 27/07/1877 | Gerona >> Vitoria | |||
DI 13 | BRI 1 | RIE-1873-01 | Lealtad | 30 | 21/07/1873 | Burgos | |
RIE-1877-06 | San Marcial | 44 | 27/07/1877 | Burgos | |||
BRI 2 | RIE-1877-05 | Garellano | 43 | 27/07/1877 | Bilbao | ||
RIE-1877-15 | Andalucía | 52 | 27/07/1877 | Santoña | |||
RM 7 | DI 14 | BRI 1 | RIE-1844-01 | Isabel II | 32 | 1843 | Valladolid |
RIE-1847-19 | Toledo | 35 | 01/05/1661 | Valladolid | |||
BRI 2 | RIE-1824-03 | Príncipe | 3 | 1535 | Oviedo | ||
RIE-1847-20 | Burgos | 36 | 1694 | León | |||
RM 8 | DI 15 | BRI 1 | RIE-1824-07 | Zamora | 8 | 1706 | Coruña |
RIE-1828-01 | Zaragoza | 12 | 06/08/1579 | Madrid >> Santiago | |||
BRI 2 | RIE-1847-21 | Murcia | 37 | 20/01/1624 | Vigo | ||
RIE-1877-18 | Luzón >> Isabel la Católica | 54 | 27/07/1877 | Coruña >> Lugo |
Infantería ligera
La infantería ligera contaba con quince batallones de cazadores: tres de ellos agrupados en la Media Brigada de Gibraltar y el resto, en dos brigadas subordinadas a las divisiones 3 y 9.
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
RM 1 | DI 3 | BRCZ 2 | BIE-1848-02 | Madrid | 2 | 31/03/1848 | Vitoria >> Madrid |
BIE-1847-04 | Barbastro | 4 | 30/04/1847 | San Sebastián >> Madrid | |||
BIE-1847-09 | Ciudad Rodrigo | 7 | 01/06/1847 | Madrid | |||
BIE-1847-11 | Arapiles | 9 | 01/06/1847 | Madrid | |||
BIE-1847-14 | Las Navas | 10 | 14/09/1809 | Vitoria >> Madrid | |||
BIE-1868-01 | Llerena | 11 | 20/10/1856 | Vitoria >> Madrid | |||
RM 2 | MBRCZ GIB | BIE-1847-01 | Cataluña | 1 | 10/02/1762 | Córdoba >> Algeciras | |
BIE-1847-06 | Tarifa | 5 | 20/05/1847 | Badajoz >> Algeciras | |||
BIE-1856-03 | Segorbe | 12 | 20/10/1856 | Sevilla >> Algeciras | |||
RM 4 | DI 9 | BRCZ 2 | BIE-1847-03 | Barcelona | 3 | 30/04/1847 | Barcelona |
BIE-1847-08 | Figueras | 6 | 20/05/1847 | Barcelona | |||
BIE-1847-10 | Alba de Tormes | 8 | 20/05/1847 | Valencia >> Barcelona | |||
BIE-1856-04 | Mérida | 13 | 20/10/1856 | Olot >> Barcelona | |||
BIE-1873-02 | Estella | 14 | 20/01/1869 | Vitoria >> Barcelona | |||
BIE-1869-02 | Alfonso XII | 15 | 20/01/1869 | Barcelona |
Infantería de montaña
Por Real Decreto de 7 de mayo de 1899 se le cambió a cinco batallones la denominación relacionada con ultramar, pero por el de 31 de mayo perdieron también el nuevo, adoptaron la especialidad de montaña y se numeraron aparte.
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
RM 1 | NTRM | BIE-1872-03 | Puerto Rico >> Talavera >> Montaña | 19 >> 4 | 11/01/1872 | Madrid >> Cáceres | |
RM 2 | NT RM 2 | BIE-1872-01 | Cuba >> Chiclana >> Montaña | 17 >> 2 | 11/01/1872 | Málaga >> Ronda | |
RM 4 | NTRM | BIE-1872-04 | Manila >> Alcántara >> Montaña | 20 >> 5 | 11/01/1872 | Madrid >> Seo de Urgel | |
RM 5 | NT RM | BIE-1872-02 | Habana >> Vergara >> Montaña | 18 >> 3 | 11/01/1872 | Oviedo >> Jaca | |
RM 6 | NTRM | BIE-1869-04 | Reus >> Montaña | 16 >> 1 | 20/01/1869 | Coruña >> Estella |
Caballería de línea
La caballería adopta una organización mucho más racional que las anteriores, con un regimiento de cazadores en cada división de infantería, y los lanceros, dragones y húsares agrupados en brigadas específicas, para actuar como unidades de maniobra en beneficio de los cuerpos de ejército que pudieran constituirse ad hoc.
CG 3* | CG2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
RM 1 | DC | BRLN 1 | RCE-1824-07 | Lanceros de la Reina | 2º | 1702 | Madrid |
RCE-1824-12 | Lanceros del Príncipe | 3º | 26/02/1824 | Villafranca >> Madrid | |||
BRHS | RCE-1855-03 | Húsares de la Princesa | 19º | 10/06/1855 | Alcalá >> Aranjuez | ||
RCE-1824-09 | Húsares de Pavía | 20º | 1684 | Alcalá | |||
RM 2 | NTCE | BRLN 2 | RCE-1824-10 | Lanceros de Villaviciosa | 6º | 01/02/1649 | Badajoz >> Jerez |
RCE-1824-14 | Lanceros de Sagunto | 8º | 01/02/1703 | Valencia >> Córdoba | |||
RM 4 | NTCE | BRDR | RCE-1824-17 | Dragones de Santiago | 9º | 15/06/1703 | Granada >> Vilanova |
RCE-1839-01 | Dragones de Montesa | 10º | 10/02/1706 | Aranjuez >> Barcelona | |||
RCE-1841-01 | Dragones de Numancia | 11º | 1807 | Pamplona >> Barcelona | |||
RM 5 | NTCE | BRLN 3 | RCE-1824-06 | Lanceros del Rey | 1º | 09/05/1674 | Zaragoza |
RM 6 | RCE-1824-16 | Lanceros de España | 7º | 1844 | Burgos | ||
RM 7 | NTCE | BRLN 4 | RCE-1824-19 | Lanceros de Borbón | 4º | 1640 | Barcelona >> Salamanca |
RCE-1848-01 | Lanceros de Farnesio | 5º | 07/03/1640 | Palencia >> Valladolid |
Caballería ligera
CG 3* | CG2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
RM 1 | DI 1 | NTD | RCE-1885-03 | Cazadores de María Cristina | 27º | 17/08/1885 | Madrid |
DI 2 | NTD | RCE-1841-02 | Dragones >> Cazadores de Lusitania | 12º | 18/12/1709 | Madrid | |
DI 3 | NTD | RCE-1875-03 | Cazadores de Villarrobledo | 23º | 01/06/1875 | Córdoba >> Badajoz | |
RM 2 | DI 4 | NTD | RCE-1875-01 | Cazadores de Alfonso XII | 21º | 1876 | Sevilla |
DI 5 | NTD | RCE-1885-04 | Cazadores de Vitoria | 28º | 01/09/1885 | Jerez >> Granada | |
RM 3 | DI 6 | NTD | RCE-1851-01 | Cazadores de Alcántara | 14º | 09/12/1851 | Barcelona >> Valencia |
DI 7 | NTD | RCE-1875-02 | Cazadores de Sesma | 22º | 19/04/1875 | Valencia | |
RM 4 | DI 8 | NTD | RCE-1885-01 | Cazadores de Treviño | 26º | 01/09/1885 | Barcelona |
DI 9 | NTD | RCE-1869-01 | Cazadores de Tetuán | 17º | 01/03/1869 | Reus | |
RM 5 | DI 10 | NTD | RCE-1869-02 | Cazadores de Castillejos | 18º | 01/06/1869 | Zaragoza |
RM 6 | DI 11 | NTD | RCE-1676-01 | Cazadores de Almansa | 13º | 1847 | Valladolid >> Pamplona |
DI 12 | NTD | RCE-1876-01 | Cazadores de Arlabán | 24º | 11/04/1876 | Vitoria | |
DI 13 | NTD | RCE-1864-02 | Cazadores de Albuera | 16º | 10/07/1855 | Logroño | |
RM 7 | DI 14 | NTD | RCE-1855-01 | Cazadores de Talavera | 15º | 10/06/1855 | Salamanca >> Palencia |
RM 8 | DI 15 | NTD | RCE-1885-01 | Cazadores de Galicia | 25º | 17/08/1885 | Santiago |
Artillería
UNIDAD | N.º | ANTIGÜEDAD | FECHA | DESTINO | REF |
---|---|---|---|---|---|
RAE-1824-01 | 1º | 1824 | >> |
Zapadores
UNIDAD | N.º | ANTIGÜEDAD | FECHA | DESTINO | REF |
---|---|---|---|---|---|
RZE-1828-01 | 1º | 1828 | >> |
Ejército de África y Baleares
Infantería de línea
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
CAPGE BAL | GM PM | RIE-1877-12 | Baleares | 1 | 29/08/1893 | Palma | |
GM MN | RIE-1877-16 | Baleares | 2 | 29/08/1893 | Mahón | ||
COMGE CEU | BRI CEU | RIE-1877-04 | África >> Ceuta | 2 | 27/07/1877 | Ceuta | |
RIE-1847-30 | África >> Ceuta | 3 >> 1 | 10/08/1703 | Ceuta | |||
COMGE MEL | BRI MEL | RIE-1847-24 | África >> Melilla | 1 | 13/08/1701 | Melilla | |
RIE-1894-01 | África >> Melilla | 4 >> 2 | 09/08/1894 | Melilla |
Infantería ligera
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
CAPGE CAN | GM TF | BIE-1886-01 | Canarias | 1 | 10/02/1886 | Santa Cruz | |
GM LP | BIE-1888-01 | Canarias | 2 | 01/01/1888 | Las Palmas | ||
COMGE MEL | BME-1880-01 | Disciplinario | 23/02/1880 | Melilla |
Infantería colonial
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
COMGE CEU | MVC | CIM-1886-01 | Moros Tiradores | 16/02/1886 | Ceuta |
Caballería
CG 3* | CG 2* | CG 1* | UNIDAD | NOMBRE | N.º | ANTIGÜEDAD | DESTINO |
---|---|---|---|---|---|---|---|
CAPGE BAL | GM PM | ECE-1893-01 | Cazadores de Mallorca | 29/08/1893 | Palma | ||
CAPGE CAN | GM TF | SCE-1898-01 | Cazadores de Canarias | 09/07/1898 | Santa Cruz | ||
COMGE CEU | MVC | ECE-1879-01 | Cazadores de Ceuta | 26/10/1879 | Ceuta | ||
COMGE MEL | ECE-1894-01 | Cazadores de Melilla | 09/08/1894 | Melilla |
Referencias
Notas
Fuentes
- Colección legislativa del Ejército.
- Anuario militar de España.
Bibliografía
- García Ferrer, Carlos et al. Vigilantes en las cumbres. Lérida: Ministerio de Defensa, 1995.
- Gómez Ruiz, Manuel y Vicente Alonso Juanola. El Ejército de los Borbones, t. 7 Gobierno provisional, Amadeo I, Alfonso XII, la Regencia. Madrid: Ministerio de Defensa, 2006.
Webgrafía
- "Infantería". Aula Militar Bermúdez de Castro